Απόψεις του Μπάμπη Σαββάκη

1. Θεωρώ ότι το κείμενο διαβούλευσης του Υπουργείου αποτελεί τη μόνη μέχρι τώρα βάση συζήτησης, δεδομένου ότι (α) προτείνει λύσεις στα καίρια ζητήματα του σοβαρά πάσχοντος Ελληνικού συστήματος ανώτατης εκπαίδευσης, και (β) δεν έχει υπάρξει, από όσο τουλάχιστο γνωρίζω, άλλο παρόμοιο κείμενο από οποιαδήποτε πλευρά. .

2. Οι θέσεις της Συνόδου των Πρυτάνεων είναι ένας ελάχιστος κοινός παρονομαστής απόψεων (όπως συνήθως), που δεν προτείνει τίποτα για τη σύγκλιση των ΑΕΙ μας με αυτά του υπόλοιπου προηγμένου κόσμου. Εκτός ίσως από το Πράσινο Πανεπιστήμιο και την υπαγωγή του στρατηγικού σχεδιασμού των ΑΕΙ σε κάποια περιφερειακά συμβούλια. Η δεύτερη πρόταση δημιουργεί ιδιαίτερη εντύπωση, δεδομένης της προσήλωσης της Συνόδου στην αυτοτέλεια των Ιδρυμάτων. Αυτό ίσως συμβαίνει διότι εκτός από κοινός παρονομαστής, οι θέσεις είναι (αναπόφευκτα όταν βιαστικά ετοιμάζεται ένα κείμενο «ομοφωνο») και ολίγον συνοθύλευμα.

3. Το «διπλό» σύστημα διακυβέρνησης (Συμβούλιο – Σύγκλητος) διάφορες μορφές του οποίου έχουν ήδη υιοθετηθεί σε 22 από τις χώρες της ΕΕ είναι καλό, αν θεσμοθετηθεί σωστά. Κατά τη γνώμη μου:

–  Η πλειοψηφία των μελών του Συμβουλίου πρέπει να είναι μέλη του Πανεπιστημίου και να περιλαμβάνει από έναν εκπρόσωπο των φοιτητών και των εργαζομένων.

–  Τα εξωτερικά μέλη να επιλέγονται από τα εσωτερικά και να μην είναι «θεσμικά» (πχ πρόεδροι επιμελητηρίων, τοπικοί και περιφερειακοί άρχοντες) αλλά να λειτουργούν ως πρόσωπα.

–  Οι αρμοδιότητες του Συμβουλίου όπως περιγράφονται στο κείμενο διαβούλευσης είναι οι λογικές, αλλά θα πρέπει να προβλέπεται σε ποιά θέματα χρειάζεται συναπόφαση με τη Σύγκλητο, σε ποιά εισήγηση της Συγκλήτου και σε ποιά απλή έκφραση γνώμης.

–  Ο πρύτανης να επιλέγεται από το Συμβούλιο, αλλά ο διορισμός του να χρειάζεται την έγκριση της Συγκλήτου.

–  Ο πρύτανης είναι το ανώτατο εκτελεστικό όργανο του Ιδρύματος, προεδρεύει της Συγκλήτου και ελέγχεται από το Συμβούλιο.

–  Ο Πρύτανης εισηγείται για όλα τα θέματα στο Συμβούλιο – καθώς και στη Σύγκλητο.

–  Το Συμβούλιο μπορεί να παύσει τον Πρύτανη με αυξημένη πλειοψοφία (πχ 4/5) και με τη σύμφωνη γνώμη της Συγκλήτου (πάλι με αυξημένη πλειοψηφία)

–  Με βάση τα παραπάνω, ο Πρύτανης δεν είναι δυνατόν να είναι πρόεδρος, ούτε μέλος του Συμβουλίου με ψήφο.

–  Στα πανεπιστήμια, ο Πρύτανης είναι πανεπιστημιακός, από το ίδιο ή άλλο Ίδρυμα. Στη δεύτερη περίπτωση, ο Πρύτανης γίνεται καθηγητής του πανεπιστημίου που τον εκλέγει.

–  Ο Πρύτανης ορίζει τους αντιπρυτάνεις ακαδημαϊκών υποθέσεων / φοιτητικής μέριμνας με έγκριση της Συγκλήτου και τους αντιπρυτάνεις οικονομικών κλπ με έγκριση του Συμβουλίου

–  Ο Πρύτανης προτείνει τους Κοσμήτορες, τους οποίους εγκρίνει η Σύγκλητος

–  Οι Κοσμήτορες προτείνουν τους Προέδρους των Τμημάτων, τους οποίους εγκρίνει η Σύγκλητος.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Θεωρώ ότι τα «μονομελή όργανα διοίκησης» δεν πρέπει να εκλέγονται «από τη βάση», διότι έτσι δημιουργούνται σοβαρά θέματα σύγκρουσης συμφερόντων που δεν τους επιτρέπουν να ασκήσουν πλήρως τον ακαδημαϊκό τους ρόλο.

4. Ο νέος Νόμος Πλαίσιο πρέπει να είναι λιτός, και να επιτρέπει όσο γίνεται μεγαλύτερη πολυτυπία. Π.χ. όσον αφορά τις εκλογές/εξελίξεις των μελών ΔΕΠ είναι απαραίτητο να θεσπιστούν προσόντα κατά βαθμίδα, αλλά όλα τα άλλα θέματα (λ.χ. διαδικασίες εκλογής) να ρυθμίζονται από τους Εσωτερικούς Κανονισμούς των Ιδρυμάτων. Οι Εσωτερικοί Κανονισμοί να εγκρίνονται από το Συμβούλιο, με συναπόφαση με τη Σύγκλητο για τα ακαδημαϊκά θέματα, και να επικυρώνονται από μια Ανεξάρτητη Αρχή Πιστοποίησης ΑΕΙ.

5. Όσον αφορά το θέμα εισαγωγής σε σχολές, η πρόταση έχει ενδιαφέρον. Είναι απαραίτητο κατά τη γνώμη μου να σπάσει ο ακραίος απομονωτισμός των Ακαδημαϊκών Τμημάτων που περιορίζει την κινητικότητα και τις επιλογές των φοιτητών και υπονομεύει τη διεπιστημονικότητα. Τα Τμήματα βεβαίως πρέπει να παραμείνουν ως οι βασικές ακαδημαϊκές μονάδες. Το θέμα όμως είναι εξαιρετικά πολύπλοκο, συνδέεται με το σύστημα εισαγωγής των φοιτητών και δεν πρέπει να αντιμετωπιστεί δογματικά. Η προτίμηση μου είναι να επιτρέπεται στα ΑΕΙ να εισάγουν φοιτητές σε Σχολές, αν το προβλέπει και το εξειδικεύει ο Εσωτερικός Κανονισμός τους.

Αυτές είναι σε γενικές γραμμές οι απόψεις μου για τα σημαντικότερα, κατά τη γνώμη μου, σημεία της διαβούλευσης.

Μπάμπης Σαββάκης

Καθηγητής Μοριακής Γενετικής στο Τμήμα Ιατρικής.